به نقل از «ایرنا»

ظلم ستیزی و نوگرایی ویژگی مشترک اشعار و شخصیت پروین اعتصامی

تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۵۳۸۶۶

پروین اعتصامی، تنها دختر خانواده چهار برادر داشت، در سال ۱۲۹۱ که کودکی بیش نبود با خانواده به تهران آمد، از این رو پروین از کودکی با مشروطه خواهان و چهره های فرهنگی آشنا شد و ادبیات را در کنار پدر و از استادانی چون دهخدا و ملک الشعرای بهار آموخت، در دوران کودکی، زبان های پارسی و عربی را زیر نظر معلمان خصوصی در منزل آموخت، پایان نامه تحصیلی خود را از مدرسه آمریکایی تهران گرفت و در همان جا شروع به تدریس کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پروین بزرگ‌ترین شاعر زن ایرانی

پروین اعتصامی ‌بی تردید بزرگ ترین شاعر زن ایرانی است که در طول تاریخ ادبیات فارسی ظهور کرده است، وی اگرچه عمری کوتاه داشته و ۳۵ سال بیشتر زندگی نکرد اما بیش از هر شاعر زن دیگری در آسمان ادبیات ایران و شعرو شاعری این کشور درخشید، بیش از ۸۲ سال از رحلت این شاعر می گذرد با این حال همگان اشعار پروین را می‌خوانند و در محافل مطرح است.
شیوایی، سادگی، اخلاق گرایی و دلنشینی شعر پروین در کنار مضمون‌های متنوع شعر پروین را به باغ پر گل و شادابی تبدیل کرده است که نوازشگر روح و روایت سر زبان هاست.

پروین از کودکی با مطالعه آشنا شد، خانواده او اهل مطالعه بود و وی مطالعه علمی و فرهنگی به ویژه ادبی را از لا به لای گفت و گوهای آنان در می یافت.

در ۱۱ سالگی به دیوان اشعار فردوسی، نظامی، مولوی، ناصرخسرو، منوچهری انوری، فرخی که همه از شاعران بزرگ و نام آور زبان فارسی به شمار می آیند، آشنا بود و از همان کودکی پدرش در زمینه وزن و شیوه های یادگیری آن ها با او تمرین می کرد.

پروین در ۱۸ سالگی فارغ التحصیل شد و در تمام دوران تحصیل یکی از شاگردان ممتاز مدرسه بود.البته پیش از ورود به مدرسه معلومات زیادی داشت.

پیش از ازدواج او، پدرش با چاپ مجموعه اشعار او مخالف بود و این کار را با توجه به اوضاع و فرهنگ آن روزگار درست نمی دانست، اما پس از ازدواج پروین و جدائی او از شوهرش به این کار رضایت داد.

تسلط پروین بر سبک های ادبی

محققان ادبیات، اشعار پروین را به دو دسته تقسیم می کنند، سبک خراسانی شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه‌است و دسته دوم اشعاری به سبک عراقی که بیشتر جنبه داستانی دارد و مناظرات وی نیز به سبک شعر سعدی نزدیک است.

دیوان پروین، شامل ۲۴۸ قطعه شعر می‌باشد، که از آن میان ۶۵ قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروین اعتصامی بیشتر در قالب قطعات ادبی است که مضامین اجتماعی را با دیده انتقادی به تصویر کشیده ‌است.

در میان اشعار پروین، تعداد زیادی شعر به صورت مناظره میان اشیاء، حیوانات و گیاهان وجود دارد.درون مایه اشعار او بیشتر غنیمت داشتن وقت و فرصت ها، نصیحت های اخلاقی، انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان و ضعیفان و ناپایداری دنیاست. در شعر پروین استفاده هایی از سبک شعرای بزرگ پیشین نیز شده است.

اساتیدمعروف آن زمان مانند دهخدا و علامه قزوینی هرکدام مقاله هایی درباره اشعار او نوشتند و شعر و هنرش را ستودند.

سخن ملک الشعرای بهار در مورد شعر پروین

بهار در مقدمه دیوان پروین چنین آورده است: این دیوان ترکیبی است از دو سبک و شیوه لفظی و معنوی آمیخته با سبکی مستقل، و آن دو یکی شیوه خراسان است خاصه استاد ناصر خسرو قبادیانی و دیگر شیوه شعرای عراق و فارس است به ویژه شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی علیه الرحمه و از حیث معانی نیز بین افکار و خیالات حکما و عرفا است و این جمله با سبک و اسلوب مستقلی که خاص عصر امروزی و بیشتر پیرو تجسم معانی و حقیقت جویی است ترکیب یافته و شیوه ای بدیع و فاضلانه به وجود آورده است.

«مسعود صبوری» استاد ادبیات و پژوهشگر فرهنگ و ادب فارسی، معتقد است که مناظره مهم ترین رویکرد در شعرهای پروین اعتصامی بود. او با سرودن شعرهای خلاقانه به اعتراض اجتماعی روی آورد که در بیشتر شعرهای او نگرانی و دغدغه موج می زند زیرا وی می خواست با حمایت از مردم، حاکمان را از ظلم ها و بی عدالتی های خود آگاه کند.

مناظره نخستین ابتکار پروین اعتصامی در سرودن شعر
صبوری با اشاره به این که پروین اعتصامی به عنوان نخستین زن در دنیای شاعری است که با نوگرایی در مضامین شعری فصل جدیدی را در این عرصه گشود، گفت: شاعران بنام در تاریخ معاصر کشور نسبت به نوآوری و ابتکار پروین در زمینه ادبیات اتفاق نظر دارند و همگی او را ستاره پرفروغ چرخه ادب و شعر می دانند. فصاحت، ساده نگاری و بلاغت از جمله ویژگی های شعری این شاعر به شمار می رود. پروین در همان مدت کوتاهی که زندگی کرد فنون مختلفی را آموخت و ناب ترین شعرها را در فن مناظره سرود. تخیل، تمثیل، تشبیه و تشخیص و بی پیرایگی نیز از جمله مواردی است که در شعرهای پروین به وضوح دیده می شود.

استفاده از شخصیت های نمادین یا سمبولیک در اشعار پروین
وی، استفاده از چهار محتوای حماسی، غنایی، داستانی و تعلیمی را از مهم ترین اصول در ادبیات دانست و افزود: در ادبیات فارسی چه در زمان های کهن یا بعد از آن این چهار محتوا از مهم ترین اصول شعری به شمار می روند. البته این موضوع در کشورهای اروپایی و لاتین زبانان نیز وجود دارد. استفاده از شخصیت های انسانی و حقیقی در بسیاری از آثارهای اندرزگونه به وضوح دیده می شود.پروین در واقع می خواهد با بکارگیری موجودات نمادین و طنز مشکلات و دغدغه های مردم را بازگو کند. در این سبک شعری، رفتار انسانی مورد نقد و سنجش قرار می گیرد و نیکی، زشتی و حسد، مروت و انصاف، کمالات و رذایل اخلاقی در قالب داستان به زبانی غیرمستقیم و با به‌ کارگیری روش‌های هنرمندانه به مخاطب عرضه می‌شود.

پروین اعتصامی، پایه گذار سنت واقعی ادبیات تعلیمی

حسین علیزاده، استاد ادبیات فارسی نیز در ارتباط با نوع سروده های اعتصامی اظهار کرد: بسیاری از شاعران مانند سعدی، نظامی گنجوی، مولانا، سنایی و ... در شعرهای خود از جنبه های نمادین به وفور استفاده می کردند اما در میان شاعران معاصر تنها پروین اعتصامی بود که سنت واقعی ادبیات تعلیمی را برگزید و این سبک را به خود اختصاص داد. همین مساله سبب شد تا او به یگانه شاعر زن برجسته ایرانی بدل شود. لفظ و فن شعرهای پروین که همگی با حسن انتخاب کلمات و جملات به کار گرفته می شد، نتیجه سال ها ممارست و معاشرت او با ادیبان و سخنوران بوده است.

ظلم ستیزی و آگاه سازی مردم، ویژگی بارز اشعار پروین

استاد ادبیات فارسی، رشد و پرورش پروین اعتصامی در خانواده ای از اهل هنر و ادب را بسیار مهم دانست و افزود: پروین در خانواده ای که پدر او ادیب و مادرش شاعر بود، رشد یافت و پرورش استعدادهای او ناشی از همین عامل بود. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار اوضاع سیاسی و اجتماعی بر حوزه اندیشه پروین است زیرا او در دورانی زندگی می‌کرد که مردم ایران دوره بیداری را پشت سر گذاشته بودند. پروین، شعرهای محمدتقی بهار و میرزاده عشقی را بسیار ارزشمند می دانست و معتقد بود که این شعرها حاصل تجربه و سختی های بزرگ سیاسی و اجتماعی این شاعران به شمار می رود که به رشته تحریر درآمده است و از اهمیت بالایی برخوردار هستند. تقلید، استفاده و توجه به آثار اروپایی از مهم ترین منابعی بودند که پروین از آنها بهره می برد و همین موارد در تحلیل، تفکر و رشد عواطف او بسیار تاثیر داشت.
همچنین ظلم ستیزی و مبارزه با ریاکاری با بیان سخنانی کوبنده و رسوا کننده از جمله ویژگی های شعری این شاعر بلندآوازه محسوب می شود که به عقیده او همه در مقابل مردم متعهد هستند چه بسا بخواهند در دفاع از زبان شعر استفاده کنند تا آینه ای برای انعکاس ظلم و ستم باشند. نمونه بارز این سخن در شعر «اشک یتیم» پروین به وضوح دیده می شود که برای نخستین بار در مجله بهار منتشر شد.

پروین اعتصامی پس از کسب افتخارات فراوان و درست در زمانی که برادرش ابوالفتح اعتصامی دیوانش رابرای چاپ دوم آن حاضر می کرد، ناگهان در روز سوم فروردین ۱۳۲۰ بستری شد. پزشک معالج او بیماری اش را حصبه تشخیص داده بود، اما در مداوای او کوتاهی کرد و متاسفانه زمان درمان او گذشت و شبی حال او بسیار بد شد و در بسترمرگ افتاد و در ۱۵ فروردین چشم از جهان فروبست .

او را در حرم حضرت فاطمه معصومه در قم و در آرامگاه خانوادگی به خاک سپردند. پس از مرگش قطعه شعری از او یافتند که برای سنگ مزار خود سروده بود.

اینکه خاک سیهش بالین است

اختر چرخ ادب پروین است

گر چه جز تلخی از ایام ندید

هر چه خواهی سخنش شیرین است

استان‌ها آذربایجان شرقی ۰ نفر نعمت مرادپور برچسب‌ها آذربایجان شرقی تبریز شعر پروین اعتصامی ادبیات

منبع: ایرنا

کلیدواژه: آذربایجان شرقی تبریز شعر پروین اعتصامی ادبیات آذربایجان شرقی تبریز شعر پروین اعتصامی ادبیات پروین اعتصامی ادبیات فارسی اشعار پروین شعر پروین مهم ترین شاعر زن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۵۳۸۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کودکان با شعر زندگی موفق‌تری خواهند داشت

به گزارش خبرگزاری مهر، امیراسماعیل آذر نویسنده، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی میهمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و با حامد علامتی مدیرعامل کانون برای طراحی و اجرای برنامه‌های ترویج شعرخوانی و مشاعره در بین کودکان و نوجوانان گفتگو کرد.

امیراسماعیل آذر مجری برنامه‌های مشاعره محور صدا و سیما در این نشست به دعوت علامتی برای همکاری در حوزه پرورش استعدادهای ادبی و شعری کودکان و نوجوانان ایرانی و ترویج فرهنگ و زبان فارسی در بین بچه‌ها پاسخ مثبت گفت و برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرد.

این شاعر و مترجم دیروز شنبه ۸ اردیبهشت و در جمع مدیران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با اشاره به اهمیت شعر و ادبیات در تربیت کودکان گفت: اگر شعر در وجود کودکان متمکن و جایگزین شود و بچه‌ها با این مفاهیم آشنا شوند آن‌ها در زندگی آینده انسان‌های موفق‌تری خواهند شد. نتیجه یک بررسی گذرا نشان داد که این کودکان در زندگی خود انسان‌های آرام و دور از خشونت بودند و آنان محصول شعرها هستند.

اسماعیل آذر ضمن اظهار خوشحالی از حضور در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به‌عنوان یک مجموعه ریشه‌دار گفت: من یک معلم هستم و در دانشگاه تدریس می‌کنم اما در همه این سال‌ها کانون همیشه یکی از محورهای ذهن من بوده و هر مجموعه‌ای که پشتوانه نداشته باشد محکوم به فناست اما پشتوانه کانون اندیشمندان و شخصیت‌های بزرگی هستند که سبب رشد این مجموعه شده‌اند و اکنون ما زیر سایه آن‌ها نشسته‌ایم و حرف می‌زنیم.

وی با اشاره به تاریخ کهن قصه و قصه‌گویی در ایران گفت: در برخی از دوره‌های تاریخی و از زمان صفویه، قصه‌گویی به یک منصب تبدیل شد و در دوران قاجاریه هم ناصرالدین شاه، «قصه‌گو» یی ویژه داشته و فخرالدوله دختر او این قصه‌ها را می‌شنیده و می‌نوشته است.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: آن‌چه امروز رایج است شعر است که در ایران پشتوانه دارد و در ضمیر ایرانیان نهفته است و همه ما با شعر بزرگ شده‌ایم. در حال حاضر هم با حرکت‌هایی که در حوزه ترویج مشاعره راه انداخته‌ایم خوشبختانه تعداد کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به شعر افزایش قابل توجهی داشته است. بچه‌ها دوست دارند شنیده شوند.

اسماعیل آذر گفت: من کانون پرورش فکری را دوست دارم و معتقدم از آموزش و پرورش و صدا و سیما هم می‌تواند مهم‌تر باشد چرا که این مجموعه می‌تواند انسان بسازد در حال حاضر بسیاری از شعرهای بچه‌ها محصول ذوق آن‌هاست نه دانش و تجربه‌های نو آنان، به همین دلیل باید بچه‌ها را با شاعران قدیمی آشنا کنیم.

پیشنهاد این نویسنده و مترجم، راه‌اندازی جریان مشاعره در مراکز کانون سراسر کشور با استفاده از فناوری‌های جدید و فضای مجازی بود و او اعلام آمادگی کرد تا مربیان کانون در زمینه آموزش شعر به بچه‌ها تحت آموزش قرار بگیرند و شعرهای بسیار ساده و قابل فهم برای کودکان جمع‌آوری و منتشر شود.

برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصه‌گویی استفاده کنیم

در ادامه حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سخنانی از اسماعیل آذر به‌عنوان یکی از قله‌های مسلّم ادبیات و شعر نام برد و گفت: ما به دنبال این هستیم که از تجربه‌های ایشان استفاده کنیم و درخواست می‌کنیم در ساخت برنامه‌هایی برای کودکان در حوزه شعر و شعرخوانی به ما کمک کنند.

وی افزود: برنامه ترویج شعرخوانی و مشاعره با سه سیاست محوری سال ۱۴۰۳ یعنی مرکز محوری، مخاطب محوری و نوجوان محوری کاملاً مطابقت دارد.

مدیرعامل کانون پرورش فکری با بیان این که کانون قصد ندارد گرفتار روزمرگی شود، گفت: قصد داریم در این حوزه کارهای ماندگاری را که شمولیت داشته باشد از خود به یادگار بگذاریم. برای نسل جدید باید از ابزار هنر و ادبیات مانند شعر، داستان و قصه‌گویی استفاده کنیم و البته ابزار رسانه که بسیار مهم است.

وی اهمیت ایجاد یک پیوست رسانه‌ای برای تمامی برنامه‌های فرهنگی و هنری را یادآور شد و گفت: کودکان و نوجوانان امروز غرق در گوشی هستند و ما باید از ظرفیت رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی و فضای مجازی برای ترویج ادبیات استفاده کنیم.

علامتی با تاکید دوباره بر این‌که احیا کانون و بازگرداندن آن به دوران درخشان دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی گفت: این امر تصمیمی راهبردی است و قصد داریم هر کار خوبی که انجام شده است ادامه دهیم و تقویت کنیم و اگر می‌بینیم کاری مناسب زمان فعلی نیست، حتماً تغییر خواهیم داد.

اعضا کانون پرورش فکری گنجینه همیشه درخشان عرصه هنر و ادبیات هستند

در ادامه محمدرضا کریمی‌صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری گفت: اعضای کانون پرورش فکری به عنوان گنجینه‌ای هستند که همیشه در رویدادهای هنری و ادبی و سینمایی کشور درخشیده‌اند.

در ادامه سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل حوزه مدیرعامل، روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری گفت: سیاست کانون گسترش زبان و ادبیات فارسی با بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری است و ما در این زمینه از طراحی برنامه‌های ترکیبی برای کشف استعدادهای نوجوانان در قالب‌های مختلف استقبال می‌کنیم.

در ادامه محمدحسین علی‌مددی دستیار رسانه‌ای مدیرعامل کانون پرورش فکری از حضور اسماعیل آذر در کانون استقبال کرد و گفت: با حضور شما و از راه طراحی برنامه‌های تلویزیونی و بهره‌گیری از قالب‌ها و طرح‌های گوناگون و جذاب، نشر کتاب و… می‌توانیم به گسترش زبان و ادبیات فارسی کمک کنیم.

در ادامه مجتبی حاذق مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری گفت: طرح‌های در دست اجرا این مجموعه مانند کارگاه‌های خوانش متن، یا پروژه استعدادیابی نوجوانان در قالب باشگاه ادبی قاف را ظرفیت‌های مناسبی برای اجرای برنامه مشاعره است.

در ادامه عباس محمددینی مدیرکل نظارت بر انتشارات اظهار امیدواری کرد از دیدگاه‌ها و مشورت‌های اسماعیل آذر برای ایجاد بانک ایده انتشارات و نشر کتاب‌هایی جذاب و موردپسند کودکان و نوجوانان در حوزه اساطیر و ادبیات کهن در کانون بتوانیم استفاده کنیم.

در ادامه مجتبی دانشور مدیرکل نظارت بر چاپ و توزیع محصولات کانون از ارائه بیش از یک هزار عنوان کتاب در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران توسط کانون پرورش فکری خبر داد و گفت: امسال در نمایشگاه ۶ تا ۸ عنوان کتاب شعر نوجوان هم رونمایی می‌شود. سیاست کانون اکنون تجاری‌سازی محصولات و توزیع آن در همه فروشگاه‌ها و کتاب‌فروشی‌های غیر کانون بوده است. مطمئن هستم با حضور آقای آذر انتشار این کتاب‌ها وضعیت بهتری پیدا می‌کند.

در پایان این نشست اسماعیل آذر با همراهی مدیرعامل کانون پرورش فکری از کتاب‌خانه مرجع کانون بازدید کرد و به عضویت افتخاری این کتاب‌خانه درآمد.

کد خبر 6091114 زینب رازدشت تازکند